Şamanizm ve Türk Adetleri arasındaki ilişki makalemizde.
04.05.2022 – ÖYKÜ DOĞA GENÇ
Türkler adetlerine, geleneklerine, kültürlerine bağlı olmadan yaşayamayan bir millettir. Peki tüm bunların kökenine inildiğinde Şamanizm ile bir bağ olduğunu biliyor muydunuz? Bu yazımda bu derin bağı anlayacağız. Şamanizm ve Türk Adetleri arasındaki ilişki detayları aşağıdadır.
Birkaç maddede Şamanizm geleneği olan ama hala sürdürülen geleneklerimizi ve adetlerimizi sıralayacağım.
- Kırmızı Kurdele
Son yıllarda ülkemizde çokça konuşulan ve asıl manasından uzaklaşmış bir adettir. Şamanizim’deki kullanım manası güzel, kısmetli bir şans getirildiğine inanıldığı içindir. O yüzden söz törenlerinde, okulda çocukların yakasında, yeni doğum yapan kadının başında, takılan altınlarda ve gelin kızın belinde. Tartışmaların sebebi ise kırmızı kurdele ve bekaretin özleştirilmesidir. Böyle bir manası yoktur bu insanlar tarafından sonra kendilerince eklenmiştir. Eğer böyle bir manası varsa bu kurdeleyi baba veya abinin takması sizce saçma olmaz mıydı sonuçta onlar nereden biliyor?
- Nazar Boncuğu
Nazar veya kem göz olarak da bilinen ve bir varlığın başına kaza veya bela gelmesine neden olduğuna inanılan bakış. Anadolu topraklarında “nazar olgusunu” duymak pek mümkündür. Pek çok kimse buna inanır ve önlemler alır. Alınan en yaygın önlemler nazar boncuğu, göz boncuğu veya deve boncuğudur. Nazar ve korunma yöntemleri bizlere Şamanizm’den yadigar kalmıştır.
- Su İçerken Kafayı El ile Desteklemek
Şaman geleneklerinden biridir. Su içerken insanın aklı başından kaçabilir düşüncesi ile kafa elle desteklenmektedir. Şu anda bu gelenek size saçma gelebilir lakin bunun halen devam ettiğini inkar edemeyiz.
- Sağ Ayak ile Giriş
Yeni bir ev veya iş yerine girdiğinizde muhakkak sağ ayak ile gir denmektedir. Bunun sebebi Şaman geleneğinde sol ayağın uğursuzluk getirdiğine inanılmasıdır. Bu sebeple 2022 yılında bile bizler sağ ayak ile yeni bir kapıdan girmekteyiz.
- Gidenin Ardından Su Dökmek
Suyun Şamanizm için kutsal olduğu bilinmektedir. Bunun akabinde suya dayalı da bir adetleri vardır. Su bereketli ve kutsal olandır. Gidenin arkasından su dökmekteki amaç su gibi git gel, ak geri gel, kazasız belasız git gibi manalara gelir.
- Ağaçlara veya Türbelere Kumaş Bağlayarak Dilek Dilemek
Şamanizm’in köklü davranışlarından birisi olan dilek dileme tabiat ruhları aracılığı ile dileklerin gerçekleşmesine inanılmasıdır. Ağaçlar da doğanın önemli bir parçası olduğundan dilek tutmada ağaçların kıymeti büyüktür. Yaşamın sembolü olduğuna inanıldığından ağaç dallarına bağlanır dilekler. 2022 yılında olmamıza ragmen hala devam etmektedir bu inanç. Bunun temelinde doğadaki her varlığın bir ruhu vardır düşüncesi yatar.
- Köpek Ulumasının Uğursuz Görülmesi
Şaman anlayışında köpeklerin ulumasının manası köpeğin uzaktan gelen kötü bir ruhu fark edip onu haber vermesi olarak görülür. Bu sebeple uluma ve kötü ruh eş manaya gelmektedir. Kimi yerlerde köpek uluması uğursuz sayılmaktadır. Köpeklerin olayları önceden fark ettiklerine ve bunu uluyarak anlattıklarına inanılır. Örneğin köpeklerin doğal afetleri önceden algılayabilmesi gibi.
- Doğadan İlham Alınan İsimler
Orta Asya Toplulukları (Eski Türkler) doğada bazı ruhların varlığına inanmışlardır. Tabiat güçlerine inanma her inanışta vardır. Etrafta bulunan deniz, yaprak, ateş, su, rüzgar, güneş, yıldızlar gibi tabiat şekillerine ve olaylarına karşı hayret ve saygı hissi eskiden beri vardır. Çocuklara verilen isimlerin manası da bu derin inanışlardan kaynaklanmaktadır.
Şamanizm’den günümüze kadar daha sayamayacağımız kadar çok adetler, gelenekler şu anda Türk coğrafyasında aktifliğini sürdürmektedir. Bu gelenekler yüz yıllardır nasıl devam ettiyse önümüzdeki yüz yıllarda da aynı şekilde devam edeceği ön görülmektedir. Bunun nedeni de Türklerin geçmiş bağları ile arasındaki güçlü duygulardır.
Siz bu maddelerin kaç tanesine kendi hayatınızda yer veriyorsunuz?